ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ PAOLO NEREO MORELLI

Ο Κροτωνιάτης λόγιος και ιστορικός Paolo Nereo Morelli, παρουσιάζει τα περιεχόμενα του Πρώτου Συνεδρίου Μελετών Κρότωνα (Primo Convegno dei Studi Crotoniati) με τίτλο: ARITHMÒS, Πυθαγόρειοι ορίζοντες στην πόλη του Κρότωνα μεταξύ αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής των ναών, αποκαλύπτοντας επίσης κάποιες, μέχρι στιγμής άγνωστες, πτυχές του πολεοδομικού σχεδιασμού της αρχαίας πόλης του Κρότωνα.

Ο τοπογράφος του QΡO

M.G.N.: Πείτε μας Dr. Morelli για το Πρώτο Συνέδριο Μελετών του Κρότωνα (Primo Convegno dei Studi Crotoniati) που πραγματοποιήθηκε στις 22 και 23.11.2021 στην πόλη του Κρότωνα.

P.N.M.: Σε αυτές τις δυο ημέρες πραγματοποιήθηκε το Πρώτο Συνέδριο Μελετών του Κρότωνα, ένα ραντεβού με την πόλη και την ιστορία του κρότωνα, που δημιουργήθηκε για να γιορτάσει την αρχαιολογική έρευνα του Κρότωνα. Διοργανώθηκε φέτος ως μέρος ενός ευρέος προγράμματος για την προώθηση του περιοδικού αρχαιολογικού τουρισμού και του διαπολιτισμικού διαλόγου, που απευθύνεται σε μελετητές, ερευνητές και επαγγελματίες από τον ακαδημαϊκό-αρχαιολογικό τομέα και τον τομέα προστασίας που έχουν συνεισφέρει όλα αυτά τα χρόνια – και συνεισφέρουν καθημερινά με τη δέσμευσή τους – στην προώθηση ερευνητικών δραστηριοτήτων και διαφύλαξης αρχαιολογικών περιουσιακών στοιχείων που πραγματοποιούνται με το Υπουργείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Δραστηριοτήτων και Τουρισμού. Αυτοί είναι οι λόγοι αυτής του πρώτου Συνεδρίου που διοργανώθηκε με στόχο να γίνει κατανοητή η αρχαιολογική περιοχή του Κρότωνα μέσα από τις άμεσες εμπειρίες των επαγγελματιών του κλάδου, με απώτερο στόχο να ενσωματωθούν για τα καλά στο σύστημα εκπαίδευσης και σχολικής κατάρτισης.

M.G.N.: Υπάρχει σχέση μεταξύ του Πυθαγόρειου Θεωρήματος και του πολεοδομικού σχεδιασμού αρχαίας πόλης του Κρότωνα;

P.N.M.: Ναι, φυσικά, στην πραγματικότητα αποδείχθηκε για πρώτη φορά στο νέο μου βιβλίο με τίτλο “Le Dimore degli Dei” («Οι Κατοικίες των Θεών») πως υπήρχε αυτή η άμεση σχέση τετραγώνων και τριγώνων στο αρχαίο πολεοδομικό σχέδιο, μια σχέση που πηγάζει από το Θεώρημα του Πυθαγόρα το οποίο, αναπτύσσοντας μια λογαριθμική σπείρα (χρυσή σπείρα φ), υπαγορεύει τις κατευθυντήριες γραμμές για το σύστημα κατασκευής των οδικών αξόνων στην άμεση σχέση στενωπός-πλατεία με βάση το αντίστοιχο σύστημα που βασίζεται στην «τριτομή του τετραγώνου» που όταν ανασυντίθεται , σχηματίζει το τετράγωνο που δημιουργείται στην υποτείνουσα. Από αυτή τη μελέτη προκύπτει η έννοια του «πειραματισμού και εφαρμογής» του Πυθαγόρειου Θεωρήματος (του οποίου ήταν γνωστή μόνο η δήλωση και όχι η απόδειξη), στο αστικό πλέγμα του Κρότωνα σε μια περίοδο επέκτασης της πόλης, με έννοιες μυστικά φυλασσόμενες από τη Σχολή του Πυθαγόρα, επομένως, έννοιες που θα μπορούσαν να προκύψουν μόνο μέσα από τη σε βάθος μελέτη της αρχαιολογικής χαρτογραφίας.

M.G.N.: Υπάρχει σχέση μεταξύ του αστικού περιβάλλοντος του Κρότωνα και της δύναμης που είχαν οι αρχαίοι Κροτωνιάτες αθλητές;

P.N.M.: Πιθανότατα.. ειπώθηκε ότι ο Κρότωνας ήταν προστατευμένος από το λεγόμενο «Χρυσό Απαγωγό» (“Cappa Aurea”) που προστάτευε την αχαϊκή πόλη και οι ίδιοι οι Κροτωνίατες αθλητές κατά τη διάρκεια της προπόνησης, γέμιζαν τους πνεύμονές τους με τον συγκεκριμένο αέρα που τους έκανε πιο δυνατούς και κραταιούς.

M.G.N.: Ποιοι ήταν οι μεγαλύτεροι «Ηραίοι» ναοί στην αρχαιότητα;

P.N.M.: Ο κλασικής εποχής ναός της Ήρας Λακινίας (5ος αι. π.Χ.) ήταν ήδη ένας από τους τρεις πιο γνωστούς ναούς μαζί με αυτόν της Δήλου και του Άργους. Το λατρευτικό κτίριο της Λακίνιας Ήρας αντιπροσωπεύει επίσης ένα από τα πολύ σπάνια παραδείγματα στην αρχαιότητα ενός ναού με αυστηρό ύφος που καλύπτεται σχεδόν εξ’ολοκλήρου από μάρμαρο, ένα περίπτερο / εξάστυλο όπου η περίσταση χαρακτηρίζεται από μια σχέση κιόνων 6 κιόνων στο κοντό πλευρές και 14 στις μακριές πλευρές, για συνολικά 36 κίονες (χωρίς να υπολογίζονται οι εσωτερικοί του πρόναου και του οπισθοδόμου), ένας πανίσχυρος ναός που σήμερα βρίσκει άμεση τυπολογική σύγκριση στον ναό της Αθηνάς (Αθηναίον) στις Συρακούσες (Σικελία) αφού αυτό αποκλείει άλλους συγκρίσεις όπως ο ναός του Διός στην Ολυμπία και ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς που έχουν διαφορετική περίσταση. Έχει αποδειχθεί μέσα από τις μελέτες μου πώς οι ναοί του «Λακίνιου Άκρου» (αλλά και του Κρότωνα) χτίζονται από τις αρχαϊκές φάσεις, χρησιμοποιώντας διαστατικές και γεωμετρικές σχέσεις με βάση τη «Χρυσή Τομή» (“Sezione Aurea“) και τον χρυσό αριθμό φ =1.618 (όπως οι μελέτες που έγιναν στον Παρθενώνα στην Αθήνα) οι οποίες, σε συνδυασμό με τις μονάδες μέτρησης που υιοθετήθηκαν στην αρχαιότητα [πρώτα Δωρικό Πόδι (Piede Dorico) και μετά Σάμιο Πόδι (Piede Samio)] και τη σταθερά του αριθμού 7, δίνουν τις διαστάσεις και τους όγκους των Ιερών Κτηρίων ενώ δεν λείπουν οι γεωμετρικές σχέσεις που αναφέρονται και στο «π»/”PiGreco” (3,14) που θα φανέρωνε σε δυο αιώνες έννοιες σχετικά με την περιφέρεια, τη διάμετρο και την ακτίνα του κύκλου.

M.G.N.: Γιατί έχει απομείνει μόνο μία στήλη στο Ηραίο Λακίνιον;

P.N.M.: Δυστυχώς είναι μια θλιβερή ιστορία που εμείς οι Κροτωνιάτες δεν μπορούμε ακόμη να δεχτούμε και να ξεχάσουμε. Η μοναχική στήλη δεν είναι μόνο η αναπαράσταση ενός ναού και ενός ένδοξου παρελθόντος αλλά και η μαρτυρία μιας καταστροφικής δραστηριότητας που ξεκίνησαν οι Ισπανοί τον 16ο αιώνα μ.Χ., η περιοχή του ναού χρησιμοποιήθηκε ως λατομείο πέτρας και τα στοιχεία του ναού (μπλοκ και στήλες) επαναχρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των τειχών του Κρότωνα και του κάστρου και όχι μόνο …… το πολύτιμο μάρμαρο (Πάριο) που σχετίζεται με τα κεραμίδια, τα στοιχεία του αετώματος και τα αγάλματα, στη συνέχεια κάηκαν στους κλιβάνους για να ληφθεί ασβέστης κατασκευής.

M.G.N.: Τι συμβολίζει για εσάς η Μεγάλη Ελλάδα;

P.N.M.: Η Μεγάλη Ελλάδα αντιπροσωπεύει την πολιτιστική μας ταυτότητα, ήμασταν οι «Έλληνες της Δύσης» σε ένα ένδοξο παρελθόν, πολλοί από εμάς νιώθουμε ακόμα αυτόν τον στενό και θεμελιώδη δεσμό με τον ελληνικό κόσμο.

M.G.N.: Τα τελευταία χρόνια, υπήρξε μια αφύπνιση σχετικά με την ταυτότητα στον Νότο;

P.N.M.: Φαίνεται πως, υπάρχουν πολλά σημάδια με αυτή την έννοια, ειδικά το βλέπω σε νέους ανθρώπους που θέλουν να «εξαγοράσουν» την ιστορία τους και άρα την πολιτιστική τους ταυτότητα.

M.G.N.: Πώς αυτοπροσδιορίζονται οι σύγχρονοι Κροτωνιάτες;

P.N.M.: Αναφέρομαι στην προηγούμενη ερώτηση, οι νέοι Κροτωνιάτες έχουν μια νέα αντίληψη της ιστορίας, αυτό το βλέπω ως αρετή, ως στοιχείο ιστορικο-πολιτιστικής αναγέννησης.

M.G.N.: Έχετε κάποιο μήνυμα για τους Έλληνες αναγνώστες μας;

P.N.M.: Φυσικά, θα ήθελα να φτάσει το μήνυμα μέσα από τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης ότι μόνο γνωρίζοντας καλύτερα το παρελθόν μας μπορούμε να έχουμε τη βάση για να προχωρήσουμε και επομένως να βελτιωθούμε, θα ήθελα να αναφέρω ποια ήταν ίσως τα θεμέλια και τα κλειδιά για την ανάγνωση της διαδρομής της μελέτης μου, τις φράσεις που παραδίδονται από ιστορικές πηγές σχετικά με τον Πυθαγόρα:

-… i exélixi éinai o nòmos tis zois … (η εξέλιξη είναι ο νόμος της ζωής)

-… o ritmò éinai o nòmos ton sympantos … (ο αριθμός είναι ο νόμος του σύμπαντος)

-… i enotita eìnai nòmos tou theos … (η ενότητα είναι νόμος του Θεού).

Ευχαριστούμε πολύ τον κ.Paolo Nereo Morelli για την παραχώρηση αυτής της συνέντευξης