Από τον Ακαδημαϊκό EASA Αλέξιο Π.Παναγόπουλο

(ORCID iD 0009-0008-9304-4040)

Περίληψη

Η Magna Graecia (Μεγάλη Ελλάδα) είναι μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η Magna Graecia είναι μια από τις χώρες διάσημες ως «Europa Nostra». Η κοινωνική και γεωπολιτική ιστορία έχει δείξει ότι ό,τι είναι αληθινό και έχει υγιή θεμέλια, αργά ή γρήγορα γίνεται μια ισχυρή πραγματικότητα. Κανένα ιστορικό ψέμα δεν διαρκεί για πολύ, και καμία μαλακή συνθήκη δεν αντέχει στον χρόνο. Η διάλυση του ιστορικού Νότου με την εφαρμογή διαφόρων μορφών βίας εναντίον ενός ιστορικού λαού κυρίως από το 1861 και η δημιουργία ενός έθνους που δεν υπήρχε πριν, ήταν ένα φτωχό γεωπολιτικό πείραμα, για το οποίο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους, ενώ εκατομμύρια άλλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, από τη Μεγάλη Ελλάδα μέχρι τα πέρατα του Κόσμου. Στο επίκεντρο της ύπαρξης των λαών και των εθνών βρίσκεται ο πολιτισμός τους, η κοινωνική κοσμοθεωρία που διαμορφώνουν οι λαοί. Είναι η ουσία του αρχαίου ελληνικού λαού, ή έθνους στη νότια Ευρώπη. Τα κινήματα στη Magna Graecia δηλώνουν ότι μπορούν να εργαστούν όλοι μαζί για το ευρωπαϊκό όραμα. Το κράτος του Βορρά οδήγησε τον ευρωπαϊκό Νότο τον περασμένο αιώνα να έχει όλα τα αρνητικά ρεκόρ σε οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες. Σήμερα, είναι επιστημονικό καθήκον να αναδείξουμε αυτήν την κοινωνική ανισότητα και γεωπολιτική σημασία, να ενώσουμε τη Νότια Ευρώπη με τον Ευρωπαϊκό Κόσμο, όπου αμέσως οι κάτοικοι της Magna Graecia θα ξαναγίνουν πρωταγωνιστές και δεν θα καθοδηγούνται από πολιτικούς και μικροπολιτικούς του Βορρά.

Λέξεις κλειδιά: Magna Graecia, γεωπολιτική, κοινωνική σημασία, παρελθόν, παρόν

Πρόλογος

Η Magna Graecia είναι ένα σημαντικό και αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού, γνωστό και ως «Europa Nostra». Η γενική κοινωνική και γεωπολιτική ιστορία μας έχει αποδείξει ότι ό,τι είναι αληθινό και έχει υγιή θεμέλια, αργά ή γρήγορα γίνεται μια αιώνια και ισχυρή πραγματικότητα που η επιστήμη αντιμετωπίζει δημιουργικά και διδακτικά. Κανένα ιστορικό ψέμα, καμία ουτοπία και κανένα γενικό ψέμα δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ, πόσο μάλλον για πάντα, γιατί καμία νοσηρή κατάσταση ή θεωρία δεν αντέχει στο χρόνο. Η αποσύνθεση της οργάνωσης του ευρωπαϊκού ιστορικού Νότου με την εφαρμογή διαφόρων μορφών βίας κατά του ιστορικού λαού και ιδιαίτερα από το έτος 1861 και τη δημιουργία του ιταλικού έθνους που δεν υπήρχε πριν, ήταν ένα κακό κοινωνικό και γεωπολιτικό πείραμα. Για αυτό το πείραμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους και εκατομμύρια άλλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, από τη Magna Graecia μέχρι τα πέρατα του Σύμπαντος, και κυρίως στη Λατινική Αμερική. Στο επίκεντρο της ύπαρξης των λαών και των εθνών βρίσκεται ο πολιτισμός που δημιουργούν, η κοινωνική κοσμοθεωρία που διαμορφώνουν οι λαοί. Είναι η περιουσία και το καθεστώς του αρχαίου ελληνικού λαού και έθνους που ζούσε στη Νότια Ευρώπη. Τα σύγχρονα κινήματα στη Magna Graecia δηλώνουν ότι θέλουν και μπορούν να εργαστούν όλοι μαζί για το ευρωπαϊκό όραμα της δημιουργικής ενότητας. Το κράτος του Βορρά οδήγησε τον ευρωπαϊκό Νότο σε παρακμή και, από τον περασμένο αιώνα, να έχει όλα τα αρνητικά ρεκόρ σε οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες. Σήμερα, είναι επιστημονικό καθήκον να αναδείξουμε αυτήν την κοινωνική ανισότητα και τη γεωπολιτική σημασία, προκειμένου να ενωθεί η Νότια Ευρώπη με τον Ευρωπαϊκό Κόσμο, όπου οι κάτοικοι της Magna Graecia μπορούν να γίνουν και πάλι νόμιμοι πρωταγωνιστές και δεν θα καθοδηγούνται από λάθος πολιτικούς και μικροπολιτικές. Ο Βορράς, που, όπως γράφτηκε στον διεθνή Τύπο, βρίσκει ευκαιρίες και κάνει διάφορες λεηλασίες στον ευρωπαϊκό Νότο, δουλεύοντας τόσα χρόνια αποκλειστικά για το δικό του συμφέρον, είναι κάτι που δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες μέσα στο ίδιο το ιταλικό κράτος.

Μέρος Α

Η Μεγάλη Ελλάδα έχει διατηρήσει τη φήμη της ιστορικής,
κοινωνική και γεωπολιτική σημασία μέχρι σήμερα. Αυτό το αισθάνεται έντονα ολόκληρος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός που έχει βασιστεί στην ιδέα της «Europa Nostra». Η πολυπολιτισμική πόλη της Νάπολης (ελληνικά: New City) μαζί με ολόκληρη τη Magna Graecia, μας έχουν δείξει πολλές φορές ότι όλοι οι λαοί μπορούν να ενωθούν για τη δημιουργική κοινωνική/πολιτική βούληση καλής συνεργασίας όλων των Ευρωπαίων πολιτών, είτε ζουν στη δυτική, κεντρική, ανατολική, βόρεια ή νότια Ευρώπη. Ήταν αποδεκτό στην επιστήμη ότι κανένα ιστορικό ψέμα δεν μπορούσε να διαρκέσει για πολύ. Καμία νοσηρή κατάσταση δεν αντέχει στο χρόνο και στην αιωνιότητα (Ciaceri, 1940: 175–181; Dunbabin, 1948: 68–75; Compernolle, 1981: 759–769; Graham, 1982: 163–195; 163–195; 894, Finley, 1984).
Η αποσύνθεση του ιστορικού Νότου που προκλήθηκε από την εφαρμογή διαφόρων μορφών βίας εναντίον ενός ιστορικού λαού, κυρίως από το 1861, και η δημιουργία ενός έθνους που δεν υπήρχε πριν, ήταν ένα κακό γεωπολιτικό πείραμα, το οποίο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους, ενώ εκατομμύρια άλλοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, από το Magna Graecia μέχρι το τέλος της.
Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ανατολή μας με τη φοβερή Μικρασιατική καταστροφή το 1922, όπου εκδηλώθηκε η θηριωδία της γενοκτονίας και εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες της Μικράς Ασίας σφαγιάστηκαν σαν ζώα, ενώ όσοι σώθηκαν είτε υποδουλώθηκαν, είτε αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Με το πέρασμα του χρόνου λέγεται ότι οι πληγές επουλώνονται και ίσως σήμερα έφτασε ο χρόνος για να αποκατασταθεί η κοινωνική αλήθεια, να επουλωθούν οι πληγές και να επιστρέψουμε σε αυτό που είναι κοινωνικά αληθινό, γεωπολιτικά δίκαιο και φυσικό. Είναι πολιτιστικά δυνατό σήμερα, μετά την επανένωση όλων των ευρωπαϊκών λαών, να γίνει πραγματικότητα η δημιουργία ενός μεγάλου ευρωπαϊκού κράτους στο κέντρο της Μεσογείου; Είναι κοινωνικό καθήκον, ιερό και γεωπολιτικά μέγιστο, η επίτευξη αυτού του στόχου σήμερα; (Νάκος, 1990· Πανταζόπουλος, 1968· Πετρόπουλος, 1961· Τριανταφυλλόπουλος, 1968).

Θα μπορούσε σε πρώτη φάση να δημιουργηθεί μια συνομοσπονδία ευρωπαϊκών πληθυσμών από τα κράτη της Μεσογείου με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός μεσογειακού ευρωπαϊκού ιδεώδους, αποτελούμενο από τη Σαρδηνία, τη Σικελία, την Ελλάδα ακόμη και την Κύπρο; Πολιτιστική πρωτεύουσα αυτού του τεράστιου γεωγραφικά και γεωπολιτικά θαλάσσιου μεσογειακού ευρωπαϊκού ιδεώδους θα μπορούσε να είναι οι Συρακούσες, οι οποίες ήταν η μεγαλύτερη αρχαία ελληνική πόλη και στην κλασική εποχή. Είναι καιρός να πραγματοποιηθεί σήμερα το όνειρο του κόμη Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου κυβερνήτη του Νέου Ελληνικού Κράτους (1828–1831), του οποίου η οικογένεια καταγόταν από την Ίστρια και την παράκτια πόλη Κόπερ, ο οποίος ονειρευόταν να δημιουργήσει έναν τέτοιο Μεσογειακό Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο που θα περιλαμβάνει τη Σικελία, την Κάτω Ιταλία, την Ελλάδα, την Κύπρο, ακόμη και τη Σαρδηνία. Η Magna Graecia σήμερα έχει διπλάσιο πληθυσμό από τη Μητέρα Ελλάδα. Το ίδιο ίσχυε και στην αρχαιότητα, όταν οι πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας ήταν πολυπληθέστερες από τις πόλεις της Μητέρας Ελλάδας. Ένα μεγάλο αποτέλεσμα αυτής της Πανευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσε να είναι μια κοινωνική και πολιτιστική ένωση που θα περιλαμβάνει όλα τα εκατομμύρια των αρχαίων ελληνικών μεσογειακών πληθυσμών της διασποράς. Πρέπει να αναφέρω συγκεκριμένα ότι μόνο στη χώρα της Αργεντινής ζουν περίπου 20 εκατομμύρια άνθρωποι που προέρχονται από τη Magna Graecia. Κοινωνικά και γεωπολιτικά, θα μπορούσε να γίνει προσπάθεια για μια ισχυρή κρατική οργάνωση ή μια συνομοσπονδία να ενσωματώσει περίπου 120 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε όλο τον πλανήτη Γη, οι οποίοι είναι αρχαιοελληνικής καταγωγής, ακόμα κι αν δεν μιλούν την ίδια γλώσσα σήμερα.
Αυτή η κοινωνική πραγματικότητα, όταν γίνει γεωπολιτικό γεγονός, μπορεί να της επιτρέψει να παίξει έναν νέο, πολύ σημαντικό γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό ρόλο στη διευρυμένη Ευρώπη των πολιτισμών και των λαών. Ομολογουμένως, στο επίκεντρο της ύπαρξης των λαών και των εθνών βρίσκεται ο πολιτισμός τους, και η κοινωνική κοσμοθεωρία που διαμορφώνουν οι λαοί. Ο νέος γεωπολιτικός και γεωοικονομικός ρόλος της Magna Graecia είναι να συνδέει πιο στενά οικονομικά και πολιτιστικά τους μεσογειακούς λαούς, αλλά είναι επίσης απόδειξη της επιβίωσης και της ύπαρξης του αρχαίου ελληνικού λαού ή έθνους στη νότια Ευρώπη σήμερα. Οι κάτοικοι της Μεγάλης Ελλάδας θα αντιμετώπιζαν επίσης διαφορετικά ζητήματα σχετικά με την επανένωση, όπως ο σεβασμός των παραδόσεων και ορισμένων κανόνων, δεδομένου ότι εκεί συναντώνται διαφορετικές θρησκείες, για παράδειγμα Ορθόδοξες ή Καθολικές. Θα συναντούσαν επίσης διάφορα ζητήματα του κοσμικού δικαίου, για παράδειγμα τους κανόνες ζωής στο Άγιο Όρος και τους συγκεκριμένους κανόνες του (Παναγόπουλος, 2010α).

Τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί κοινωνικός αγώνας για την ανάδειξη και πολιτιστική ανεξαρτησία της Μεγάλης Ελλάδας και την ενίσχυση της πνευματικής και πολιτιστικής ένωσης με την αρχαία Ελλάδα και την Κύπρο. Οι πνευματικές και πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν αυτή την άποψη επιθυμούν να εμπλακούν στη δημιουργία μιας νέας γεωπολιτικής τάξης και κοινωνικών αξιών, που θα διέπουν πολιτισμικά τα γεωγραφικά τους όρια. Συνηγορούν υπέρ της νέας γεωπολιτικής τάξης που βασίζεται στην ηθική και την αγάπη για την αρχαία
Ο Ελληνισμός, που εμπνέει τα κοινωνικά τους ιδανικά με τον αρχαίο νοτιοευρωπαϊκό πολιτισμό και τις ιστορικές αξίες, τα ιδανικά της αρχαιοελληνικής αρετής, που επέλεξε ο γνωστός σε όλους μας ήρωας Ηρακλή, παρά τον δρόμο του κακού. Αυτά τα κινήματα δηλώνουν ότι πρέπει να φύγουν εντελώς από το πλαίσιο των διάφορων Εφιαλτών (ο Εφιάλτης στην ελληνική γλώσσα είναι συνώνυμο της ελληνικής λέξης Εφιάλτης, αυτός είναι ο Σπαρτιάτης που πρόδωσε τον βασιλιά Λεωνίδα κατά τη μάχη των Θερμοπυλών, ο Εφιάλτης είναι το όνομα ενός Έλληνα θεού, ενός από τους γιους του Ποσειδώνα που ονομαζόταν ο καθένας από αυτούς τους αρχηγούς ως εχθροί του αρχαίου ελληνισμού, θεωρούνται ότι απλώς υπηρέτησαν ξένα συμφέροντα, κυρίως του ιταλικού Βορρά, προδίδοντας τη χώρα τους. Τονίζει επίσης ότι πρέπει να δημιουργηθούν προϋποθέσεις για ενισχυμένη κοινωνική και ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, με την επιστροφή τους στους νομικούς θεσμούς από το σύστημα της αρχαίας ελληνικής οργάνωσης της Άμεσης Δημοκρατίας των πόλεων-κρατών. Πιστεύουν ότι με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι θα γίνουν ξανά ελεύθερες υπάρξεις και ελεύθερα πολιτικά όντα, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, έτσι τα αρχαία ελληνικά ιδεώδη θα γίνονταν ξανά πολιτικά και πνευματικά αυτό που ήταν κάποτε για να διαφωτίσουν και να σώσουν ξανά τον νέο ευρωπαϊκό κόσμο (Αριστοτέλης, 1999).

Βασικό στοιχείο της μεσογειακής ευρωπαϊκής ενοποίησης θα είναι, όπως υποστηρίζουν οι οπαδοί αυτής της άποψης, ότι η επικράτηση του πνεύματος της ευρωπαϊκής ενότητας, της αδελφοσύνης, της ειλικρίνειας και της αλήθειας, μεταξύ αυτών, όπου το σύνολο θα είναι πολύ πιο σημαντικό από τα μέρη του. Θα μπορούσαν να ανήκουν κοινωνικά στην αρχαία ευρωπαϊκή Ελλάδα, και αυτό θα ήταν πολύ πιο δυνατό από το αίσθημα ότι ανήκεις σε μια πόλη-κράτος ή σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή περιοχή.
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ήταν πάντα ένα υγιές και σταθεροποιητικό στοιχείο για την ανθρωπότητα και την Ευρώπη. Αναφέρουν ότι την εποχή της Ιεράς Εξέτασης στη Δυτική Ευρώπη, εκατοντάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή υπέφεραν από δυτικοευρωπαϊκό θρησκευτικό φανατισμό, ενώ ταυτόχρονα στη Magna Graecia και τη Μητέρα Ελλάδα μια αντίστοιχη πρακτική θεωρούνταν ξένη προς τα ελληνικά ήθη και έθιμα και δεν υπήρχε σημαντικά στην κοινωνία (Cantarella, 1981: 29; History,
1926: 355; Τριανταφυλλόπουλος, 1968: 37; Lacey, 1968; Hugh, 1911: 948; Αριστοτέλης, 1999: 7; Diodorus Siculus, 1933; Wauters & Benito, 2017).

Αν και στα νότια μέρη της Μεσογείου, την τελευταία χιλιετία εμφανίστηκε ο ισλαμικός φονταμενταλισμός και ο σκοταδισμός, ο αρχαίος ελληνικός κόσμος ήταν πάντα ένας κόσμος κοινωνικής σύνεσης και ανθρωπιάς, ένας φωτεινός, δημιουργικός κόσμος μέτρου και αρμονίας, ανάμεσα στους κόσμους που είχαν χάσει το μέτρο καθώς έφτασαν στην Άπω Ανατολή, μέσω ακραίων πρακτικών και απάνθρωπης βίας και βαρβαρότητας.
Τα κινήματα στο κράτος της Magna Graecia μπορούν όλα μαζί να λειτουργήσουν προς ένα πολιτισμικό αρχαιοελληνικό κίνημα, ή όπως κάποιοι το αποκαλούν Insorgenza Ellenica. Υπήρξαν μάλιστα υποστηρικτές αυτής της κοινωνικής ιδέας εδώ και πολύ καιρό, με αξιόλογους ανθρώπους της σύγχρονης φιλελληνικής κοινωνίας και προερχόμενους από διαφορετικούς κοινωνικούς και γεωπολιτικούς χώρους, να έχουν εμπνευστεί από τον πατριωτισμό και την αγάπη για την ιστορία και την αρχαία ελληνική πολιτιστική ταυτότητα. Πολιτικές ταμπέλες όπως δεξιός, αριστερός, κεντρώος κ.λπ., είναι σήμερα χωρίς ουσία, και απλώς δίχασαν τους αρχαιοελληνικούς μεσογειακούς ευρωπαϊκούς λαούς, χωρίς να προσφέρουν τίποτα ουσιαστικό. Σήμερα αυτά τα κινήματα δηλώνουν ότι το μόνο ουσιαστικό τους στοιχείο είναι η πολιτιστική και κοινωνική αγάπη για την αρχαία ελληνική παιδεία, η οποία μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Πηγή: Παναγόπουλος, Α. (2024). Γεωπολιτική και κοινωνική σημασία της ανάπτυξης της Magna Graecia – Από το Χθες στο Σήμερα. Σε: Maksimovic, M. &
Rohrbach, W. (Επιμ.). The Geo-Economic Landscape: A Market and Social Approach, σελ. 324–343. Επεξεργασμένοι τόμοι. Βελιγράδι: Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών; Krems: University for Continuing Education Krems, Danube University Krems. https://doi.org/10.59954/QGRL7430-12

ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΙΟΣ, Ακαδημαϊκός EASA, Ομότιμος Καθηγητής του Υπουργείου Παιδείας της Δημοκρατίας της Ελλάδος και πρώην Πρύτανης της Αθωνιάδας Ακαδημίας στις Καρυές του Αγίου Όρους. Παναγοπούλου είναι διδάκτορας στις πολιτικές επιστήμες, στη βιοηθική, στην πολιτική ιστορία και στη θρησκεία και μεταδιδακτορικό στη Νομική. Επιστημονική Έρευνα: Πανεπιστήμιο του Μονάχου, Πανεπιστήμιο της Βιέννης, Πανεπιστήμιο Tomas College στη Βαρσοβία, υποτροφία ΙΚΥ στη Γενεύη. Κέντρο Chambesy του Οικουμενικού Πατριαρχείου, Συντονιστής Προγράμματος Διεπιστημονικών Ελληνικών Σπουδών στο Ινστιτούτο του Αγίου Γρηγορίου Ναζιανζηνού στην Κεντρική Αμερική. Σχολή Θρησκευτικού Δικαίου, Πρύτανης Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Καρυών Αγίου Όρους – το 2012–2013. Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών στο Σάλτσμπουργκ. Μέλος της Διεθνούς Σλαβικής Ακαδημίας Επιστημών, Εκπαίδευσης, Τεχνών & Πολιτισμού, Μόσχα & Βελιγράδι.